دستگاه در موسیقی ایرانی

دستگاه در موسیقی ایرانی، عبارت است از یک توالی از پرده‌های مختلف موسیقی ایرانی که انتخاب آن توالی حس و شور خاصی را به شنونده انتقال می‌دهد.

دستگاه از دو واژه «دست» و «گاه» تشکیل شده و مانند واژه پهلوی «دستان» در موسیقی دوران ساسانیان به گونه‌ای موسیقی که با دست اجرا می‌شود، اشاره می‌کند.^[۱] هر دستگاه از تعداد بسیاری گوشه موسیقی تشکیل شده‌است. معمولاً اجرا از درآمد دستگاه آغاز شده، به گوشه اوج یا مخالف دستگاه می‌رسد و سپس با فرود به گوشه‌های پایانی و ارایه تصنیف و سپس رِنگ به پایان می‌رسد.

موسیقی سنتی ایران شامل هفت دستگاه است که همچنین پنج آواز هم از متعلقات آنها به شمار می‌روند:

• دستگاه شور
• آواز ابوعطا
• آواز افشاری
• آواز بیات ترک
• آواز دشتی
• دستگاه سه‌گاه
• دستگاه چهارگاه
• دستگاه همایون
• آواز اصفهان
• دستگاه ماهور
• دستگاه نوا
• دستگاه راست‌پنج‌گاه