تکنیکهای علمی و عملی تمرین موسیقی

تکنیکهای علمی و عملی تمرین موسیقی

حتما شنیده اید کسی 10 سال است کلاس می رود و هر روز هم تمرین می کند، ولی اصلاً سازش شنیدنی نیست! چه اتفاقی افتاده که او تمرین کرده ولی پیشرفت نکرده است؟ با تمرین صحیح است که پیشرفت حاصل می شود و شیوه درست تمرین مبتنی بر اصول و قواعدی است که پیروی از آنها متضمن افزایش بهره وری می گردد.

پیش نیاز های عمومی و نکات قبل از تمرین

آمادگی جسم و روان

یک نوازنده همیشه باید عضلاتش آمادگی تمرین و اجرا برای چند ساعت متوالی را داشته باشد. این کار مستلزم داشتن بدنی ورزیده می باشد و برای این منظور ورزش جزئی الزامی از کار موسیقی است (البته در موسیقی جدی، تکنیک قابل قبول و سرعت از آیتمهای مهم آن می باشد). همچنین نحوه تمرین باید به گونه ای باشد که توانایی یک عمر نوازندگی را به دنبال داشته باشد. بعضی ورزش ها و حرکات ممکن است برای یک ورزشکار مناسب باشد ولی می تواند برای یک نوازنده آسیب رسان باشد. حرکات ورزشی نامناسب و نیز تمرین موسیقی بد و نادرست به مفاصل فشار می آورد و حتی ممکن است باعث بد شکل شدن انگشتان شود و یا بیماریهای  مزمن نوازندگی را به وجود آورد، به نحوی که دیگر نتوان ساز نواخت.

یک موسیقیدان علاوه بر داشتن بدنی ورزیده، باید از نظر روانی دارای فکری آزاد و راحت باشد. زمانی که برای تمرین موسیقی به اتاق می رویم باید در را به روی کل دنیا ببندیم. با تمرینات مدیتیشن و ریلکسیشن و خود هیپنوتیزم می توانیم از نظر روانی ذهن خودمان را از مشکلات پیرامون منفک کنیم و خودمان را آماده تمرین و یا اجرا بنماییم.

تغذیه مناسب

چه غذاهایی قبل از تمرین یا کنسرت باید بخوریم و چه غذاهایی نخوریم؟

قبل از تمرین ماست نباید خورد چرا که به علت دارا بودن اسید لاکتیک باعث شل شدن عضلات می شود. همچنین باید از مصرف الکل، نیکوتین، مواد مخدر و یا هر چیز دیگریی که سطح هوشیاری و تمرکز را پایین بیاورد، اجتناب ورزید؛ هرچند ممکن است ابتدا به صورت مقطعی باعث افزایش هوشیاری گردد.

مصرف پروتین، عسل، ژله، میوه جات، شیر و ماست (درطول روز و نه قبل از اجرا)، پاچه گوسفند (گوشت گوسفند بهتر از گوشت گوساله است؛ زیرا گوشت گوساله طبع سرد دارد و باعث خمودگی می گردد) می تواند به عملکرد بهتر مفاصل و انرژی افزایی کمک کند.

نکته: قبل از تمرین دستها را با آب گرم یا روغن بچه ماساژ می دهیم. با دست سرد هیچ وقت ساز نزنیم، چرا که به عظلات آسیب وارد می آورد. همچنین زمانی که دستمان گرم نیست، هیچ گاه قطعات تکنیکی نزنیم.

نکته: یک دفتر درست می کنیم تحت عنوان دفتر تمرین روزانه. این کار تاثیر خوبی در ادامه کار دارد؛ حتی اگر نام دفتر را روی جلد خوش خط تر بنویسیم؛ یعنی کار را جدی تر گرفته ایم.

نکته: استفاده از آینه می تواند به عنوان یک مربی اشکالات ما را هنگام انجام حرکتهای اضافی دست و بدن نشان دهد.

روش تمرین موسیقی

-        ابتدا اجرای تمرینات ساده ی راست و چپ را به مدت 5 دقیقه انگاری که اولین روز است که ساز را شروع کرده ایم.

-        سپس، اجرای تمرین ریز روی سیمهای مختلف به مدت 10 دقیقه.

-        2 دقیقه استراحت. بهتر است در این زمان کم که فرصت دراز کشیدن نیست، ساز را کنار بگذاریم دستها را رها کنیم و نفس شکمی عمیق بکشیم به نحوی که ریه ها از پایین به بالا از هوا پر شوند و بعد عمل بازدم را به نرمی و آهستگی انجام دهیم. زمان استراحت کم و زیاد نشود و استراحت کامل باشد (نه تلویزیون و نه تلفن...). نقش استراحت، حتی زمانی که سرشار از انرژی هستیم و بی نیاز از استراحت، خیلی اهمیت دارد، زیرا به نظم عادت می کنیم و ذهن موسیقیدان باید منظم باشد.

-        10 دقیقه تمرین اتود در گامهای مختلف (اگر زمان محدود تری داشتیم، گام درسی که قرار است تمرین کنیم را اجرا می کنیم). فاصله سوم ها و فاصله چهارم ها بعد نتها را سه تا سه تا می زنیم، بعد چهارتایی ها. بعد اتودهایی که پرش دارند و بالاخره اتودهایی تریل دارند.

-        5 دقیقه استراحت کامل (روی زمین دراز می کشیم، چشمها بسته و بدن رها با نفسهای آرام و عمیق)

-        مرور درسهای مهم و مطلب دار گذشته.

-        تمرین مطالب جدید. یک چهارم زمان به درس هفته قبل تر اختصاص می یابد و سه چهارم به درس این هفته.

-        آخر تمرین هم 20 دقیقه یا نیم ساعت با ساز بازی می کنیم. چیزهایی می زنیم که نزده ایم و جاهایی می رویم که نرفته ایم. این کار تفکر واگرا را تقویت می کند و باعث افزایش خلاقیت می گردد. با این تجربیات، نوازنده صاحب سبک می شود و با این شیوه دستها آسیب نمی بیند و تکنیک توسعه پیدا می کند.

تقسیم بندی بالا، بر مبنای زمان تمرین در روز تقسیم می کنیم. مثلاً اگر قرار است دو نوبت و یا بیشتر در روز تمرین کنیم، این تقسیم بندی را در همه این وعده های تمرینی انجام می دهیم. همچنین زمانهای فوق را بر مبنای زمانی که در اختیار داریم به دست می آوریم و تقسیم بندی زمانی هر کسی در طول هفته و ماه تغییر پیدا می کند.

نکته: برای اینکه سیناپس ها در مغز به خوبی تشکیل شوند، باید تمرینها را به صورت روزانه انجام دهیم. اثر کار مداوم به مراتب بیشتر از تمرینات طولانی و منقطع است.

نکته: در اتاقتان سازتان را جمع نکنید؛ به نحوی که هر زمان که از کنار آن رد می شوید، بتوانید به راحتی آن را در دست بگیرید و بنوازید.

نکته: هرجلسه تمرین باید کل عمر نوازندگی ما را به تصویر بکشد. اگر از اول قطعات سریع و چهار مضراب را بنوازیم، به دست آسیب می رسد.

نکته: به موازات تمرین عملی یکی از مواردی که در پیشرفت نوازندگی تاثیر زیادی دارد، نقش تخیل در هنگام شنیدن نوازندگی دیگران است. نوازندگی دیگران را باید تخیل کنیم. همچنین در جواب آواز. برای این کار باید شنیدن حرفه ای موسیقی را  یاد بگیریم و تمرین کنیم. باید یک قطعه موسیقی را هنگام شندن تخیل کنیم. (کتاب جهان هولوگرافیک ترجمه داریوش مهرجویی کتاب مفیدی است برای پی بردن به تاثیر بالای تخیل در پیشرفت عملی کار)

نکته: روزی که انرژی کافی برای تمرین نداریم، چه کنیم؟

جواب یک چیز است: تمرین. یعنی باید با تمرین حال خوب را فراخوان کنیم و آن را جایگزین حال بدمان کنیم. ابتدا از تمرین های ساده شروع کنیم و به تدریج که حال بهتر می شود و سطح انرژی بالا می رود، تمرینات را سخت تر کنیم. این مساله برای ورزش هم صادق است. روزی که حس ورزش نداریم، همان روز زمان ورزش کردن است.

اصول نواختن قطعه جدید

ü     ابتدا سرکلید ها بررسی می کنیم.

ü     بعد، وزن را و سپس نتهای میزان را.

ü     سپس وزن خوانی قطعه به همراه پا زدن.

ü     چند بار وزن خوانی می کنیم در این میان چیزهایی را از لابه لای قطعه کشف می کنیم. مثلاً این نت "فا" را من در بالا دسته ندارم و بنابر این باید کل جمله را در پایین دسته اجرا کنم. این نکات را با مداد بر روی کاغذ نت یاداشت میکنیم. (پاک کن و اتود همیشه و همه جا باید به همراه نوازنده باشد.)

ü     بعد از این کارها، انگشت گذاری ها و مسیر نوازنگی را بررسی و تخیل می نماییم. در واقع ابتدا تخیل می کنیم بعد ساز می زنیم . این روش به مراتب مفید تر از زمانی است که از همان ابتدا ساز بزنیم.

ü     بهترین کار قبل از مضراب زدن این است که ساز را بگیریم و بدون مضراب زدن انگشت گذاری نماییم تا جاهای مختلف مشخص گردند. وقتی همه چیز واضح شد، دیگر کاغذ نت غریبه نیست و حکم آدرس آشنا را دارد. حالا نوبت ساز زدن با مضراب است.

ü     برای مضراب زدن هم ابتدا با سرعت پایین و کند می زنیم.

ü     برای عود چون پرده ندارد، ابتدا جای دقیق انگشتها را مشخص می کنیم تا جلوی فالشی ها رابگیریم. بعد یا سرعت پایین مضراب می زنیم و کم کم سرعت را بالا می بریم تا به تمپوی لازم برسیم. سپس، روی دینامیک کار می کنیم و در انتها حس را می سازیم. برای قطعات با تکنیک بالا، بعد از گرم شدن دست، قطعه را میزنیم؛ ابتدا با فشار زیاد انگشتان، به شکل مصنوعی و با فشار زیاد. این کار هم باعث تقویت ماهیچه ها می شود و هم به شکل گیری سریعتر سیناپس های مغز کمک می کند. با مترونم سرعت را کم کم و طی چند روز بالا می بریم.

ü     فراموش نکنیم که قطعه را باید میزان به میزان فرا گرفت و پیش رفت و تا حل نشدن مشکل یک میزان هرگز وارد میزان بعدی نشویم.

این متن برگرفته از سایت خانه عود ایران گرفته شده است.